Frankowicze totalnie sparaliżowali Gdańsk. 25 sędziów nie radzi sobie z lawiną spraw

Całkiem niedawno analizowaliśmy sytuację panującą w Sądzie Okręgowym w Gdańsku, w odniesieniu do spraw 049 cf, czyli tych powiązanych z kredytami frankowymi. Statystyki tego sądu były alarmujące – wskaźnik opanowania wpływu dla spraw frankowych wyniósł w 2024 roku dla tamtejszego I Wydziału Cywilnego niespełna 51 proc. Wydało nam się zupełnie oczywiste, że wobec tych statystyk trzeba sprawdzić, co w takim razie dzieje się w gdańskiej apelacji. Ile spraw, w tym tych frankowych, zawiera przeciętny referat sędziego w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku? I ile skarg na przewlekłość postępowań wpływa do tamtejszej drugiej instancji? Te i inne informacje, istotne dla frankowiczów z Gdańska i ich pełnomocników, można znaleźć w poniższym tekście.

• Nie tylko frankowicze z Warszawy obawiają się, jak długo będą czekać na unieważnienie swoich kredytów. Podobnie sytuacja zaczyna wyglądać w Gdańsku, gdzie nie powołano jak dotąd specjalnych sekcji frankowych
• Na dzień 9 czerwca 2025 roku I Wydział Cywilny Sądu Apelacyjnego w Gdańsku miał do rozpatrzenia 6729 spraw, z czego 5332 sprawy to te z kategorii „ACa”, czyli apelacje od wyroków sądów okręgowych, wydanych w sporach cywilnych
• W Gdańsku frankowymi apelacjami zajmuje się obecnie 25 sędziów. Rekordzista ma w swoim referacie 727 spraw frankowych
• Niemal w każdym przypadku ponad połowa wyroków, wydawanych przez sędziów mających w swoich referatach sprawy frankowe, dotyczy właśnie tej kategorii sporów. W skrajnych przypadkach ok. 90 proc. orzeczeń to właśnie franki
• Czego potrzebują dziś sędziowie z gdańskiej apelacji? Wprowadzenia ustawy frankowej? A może zwiększenia obsady i utworzenia wyspecjalizowanego wydziału dedykowanego sprawom o symbolu 049 cf?

Czy Sąd Apelacyjny w Gdańsku jest w stanie podołać napływającej fali spraw frankowych?

Narracja mediów głównego nurtu w przedmiocie tzw. spraw frankowych jest silnie skoncentrowana wokół tego, co dzieje się w sądach warszawskich, najmocniej obciążonych tą kategorią postępowań. Mało kto jednak wspomina o tym, że spośród wszystkich miast to właśnie Warszawa jest najlepiej przygotowana do udźwignięcia frankowej fali: od 2021 roku funkcjonuje tam wyspecjalizowany XXVIII Wydział Cywilny, który zajmuje się wyłącznie rozpatrywaniem sporów toczących się pomiędzy frankowiczami a bankami. Od początku 2025 roku w stołecznej apelacji powołano do życia bliźniaczy Wydział, stanowiący odpowiedź Ministerstwa na dużą liczbę zaskarżeń w sprawach o symbolu 049 cf.

Uczciwie trzeba jednak przyznać, że spory frankowe, i to w znacznej ilości, toczą się również poza stolicą. Przykładem może być Gdańsk, który ze względu na szeroką właściwość miejscową sukcesywnie „wzbogaca” swoją statystykę o kolejne pozwy frankowiczów. I banków, które odpowiadają swoim klientom kontrpowództwami o zwrot kapitału. Niedawno analizowaliśmy sytuację Sądu Okręgowego w Gdańsku, która okazała się daleka od modelowej. Ponieważ spory frankowe toczą się na masową skalę od wydania wyroku TSUE w sprawie Raiffeisen vs. Dziubak, oczywiste jest, że coraz więcej spraw opuszcza I instancję i trafia do apelacji, nie zawsze przygotowanej na ten napływ pod względem kadrowym i organizacyjnym. Warszawska apelacja jest już kompletnie zapchana frankami, a jak jest w Gdańsku, nieposiadającym wyspecjalizowanych sekcji frankowych ani w I, ani w II instancji? Postanowiliśmy to sprawdzić.

Mamy aktualne frankowe dane z Sądu Apelacyjnego w Gdańsku. Co z nich wynika?

Początkiem czerwca wysłaliśmy do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wniosek o dostęp do informacji publicznej, w którym zawarliśmy kilka nurtujących nas pytań. Pytań, na które odpowiedź może być istotna zarówno dla frankowiczów, jak i dla prowadzących ich sprawy adwokatów oraz radców prawnych.

Przedmiotem naszego zainteresowania były zarówno „suche” dane statystyczne, jak i szczegółowe informacje dotyczące sytuacji kadrowej sądu. Na przykład tego, czy w 2025 roku w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku zwiększyła się obsada sędziowska. Tu z przykrością musimy zaznaczyć, że taka sytuacja nie miała miejsca i liczba etatów nie zwiększyła się. A szkoda, bo liczba spraw frankowych do rozpatrzenia nie maleje, tylko systematycznie rośnie, przekładając się oczywiście na tempo rozpatrzenia innych spraw cywilnych. W 2023 roku do Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wpłynęło 4475 spraw o symbolu 049 cf, a spraw z tej kategorii pozostałych z ubiegłego roku było 1601. W 2024 roku sytuacja uległa radykalnemu pogorszeniu. Wpływ wyniósł 5977, zaś do rozpatrzenia z roku poprzedniego pozostało 3906 spraw.

Mogłoby się wydawać, że sama ta statystyka skłoni Ministerstwo Sprawiedliwości do utworzenia w gdańskich sądach I i II instancji wyspecjalizowanych komórek frankowych lub skierowania do rozpatrywania tych sporów kolejnych sędziów. Tymczasem spraw przybywa, podobnie jak skarg na przewlekłość postępowań, a na preferencyjne traktowanie, tj. rozpatrzenie sprawy poza kolejnością, mogą liczyć jedynie strony spraw pilnych lub z innych względów szczególnych. Jak nietrudno się domyślić, procesy frankowiczów do tej kategorii nie należą.

Sytuacja wydziałów cywilnych w gdańskim Sądzie Apelacyjnym jest nie do pozazdroszczenia. W I Wydziale Cywilnym na rozpatrzenie czeka 6729 spraw. W tym najwięcej jest spraw ACa, czyli będących wynikiem apelacji od wyroku sądu okręgowego, wydanego w sprawie cywilnej. Takich czynnych przypadków jest 5332 (stan na 9 czerwca br.). Na drugim miejscu pod względem liczebności są sprawy ACz, czyli cywilne z zażaleniami na postanowienia i zarządzenia. Jest ich jednak nieporównywalnie mniej, bo „tylko” 660.

Również w V Wydziale Cywilnym najliczniejszą grupą są czynne sprawy o symbolu ACa – jest ich 4776 (stan na 9 czerwca br.). Znów na drugim miejscu są sprawy ACz, których ten wydział ma do rozpatrzenia 761.

Teraz sprawdźmy, co „słychać” u poszczególnych sędziów wydających orzeczenia w sprawach cywilnych.

Frankowe referaty w Sądzie Apelacyjnym w Gdańsku: ile spraw do rozpatrzenia ma przeciętny sędzia?

Z informacji nadesłanych nam przez Sąd Apelacyjny w Gdańsku wynika, że obecnie sprawami o symbolu 049 cf (frankowymi) zajmuje się 25 sędziów. Statystyka, którą nadesłał nam sąd, zawiera m.in. nazwiska sędziów, liczbę spraw frankowych w poszczególnych referatach, liczbę wydanych wyroków, także tych frankowych, jak również liczbę otrzymanych skarg na przewlekłość.

Wpierw zajmijmy się tym ostatnim parametrem.

Od 1 stycznia do 9 czerwca 2025 roku tylko do 6 spośród 25 sędziów, których referaty będziemy dziś omawiać, wpłynęły do rozpatrzenia skargi na przewlekłość. Są to:

• sędzia D. Janiszewski – 27 skarg
• sędzia K. Sarzyńska – 4 skargi
• sędzia E. Tomaszewska – 34 skargi
• sędzia A. Daniszewska – 31 skarg
• sędzia T. Karczyńska-Szumilas – 32 skargi
• sędzia A. Strugała – 31 skarg.

A jak wyglądają referaty poszczególnych sędziów w zestawieniu z liczbą załatwionych spraw, tych frankowych i innych. Oto stan aktualny na dzień 9 czerwca 2025 roku:

Co zwraca uwagę w tym zestawieniu? Dwie sprawy. Pierwszą jest oczywiście liczba spraw o symbolu 049 cf w referatach poszczególnych orzeczników. Najzasobniejszy referat liczy 727 spraw frankowych i należy do sędziego Jantowskiego, który w tym roku (do 9 czerwca) rozpatrzył 110 spraw, w tym 80 z kategorii 049 cf. Z tego wynika, że 72,7 proc. orzeczeń wydanych w tym roku przez sędziego Jantowskiego dotyczyło właśnie franków. Na kolejnej pozycji plasuje się sędzia Filip Sporek, którego referat zawiera 669 spraw frankowych. Sędzia rozpatrzył w tym roku 87 spraw, w tym 75 o kredyty w CHF, a zatem 86 proc. tegorocznych orzeczeń wydanych przez tego sędziego dotyczyło sporów frankowiczów z bankami. U niektórych sędziów ponad 90 proc. tegorocznych orzeczeń odnosi się właśnie do spraw o symbolu 049 cf – taka sytuacja występuje u sędziego Wickiego, u którego 37 spośród 41 wydanych wyroków (90,2 proc.) przyniosło finał procesom frankowym.

Jaki z tego morał? Frankowicze zdominowali wydziały cywilne Sądu Apelacyjnego w Gdańsku i nic nie wskazuje, aby sytuacja ta szybko miała ulec zmianie. Nie jest to dobra wiadomość ani dla kredytobiorców, którzy nie mogą liczyć na rozpatrzenie ich spraw w trybie pilnym, ani dla gdańszczan sądzących się w tej jednostce w sprawach niezwiązanych z frankami. W tym miejscu warto zadać sobie pytanie, czy Ministerstwo Sprawiedliwości dysponuje narzędziami pozwalającymi usprawnić postępowania w gdańskiej apelacji, gdyż jak widać sędziowie robią już co mogą aby rozładować piętrzące się sprawy.

Czy ustawa frankowa może pomóc Sądowi Apelacyjnemu w Gdańsku?

Logika podpowiada, że kryzysowa sytuacja Sądu Apelacyjnego w Gdańsku wymaga rozwiązań podobnych jak te wdrożone (lub właśnie wdrażane) w jednostkach w Warszawie. Przypomnijmy, że Warszawa jest dla resortu sprawiedliwości swego rodzaju polem doświadczalnym dla różnych rozwiązań organizacyjnych i nie tylko. I nie mamy tu na myśli jedynie utworzenia wyspecjalizowanych wydziałów frankowych. W lutym br. w XXVIII Wydziale Cywilnym SO w Warszawie ruszył program „Mediacji frankowej”, o którym pisaliśmy już kilkukrotnie, i to w niezbyt przychylny sposób, głównie za sprawą sposobu, w jaki sąd „zaprasza” frankowiczów do udziału w tym przedsięwzięciu.

Absolutnie nie życzymy frankowiczom z Gdańska jakichkolwiek doświadczeń z tym programem. Szczerze liczymy jednak na to, że resort zdecyduje się na zasilenie zarówno gdańskiego okręgu, jak i apelacji, dodatkowymi etatami sędziowskimi. Obecny stan referatów nie daje wielkich szans na zakończenie procedowanych spraw w rozsądnym czasie. Powołanie w Gdańsku sekcji frankowych mogłoby nieco rozładować sytuację i, co najważniejsze, ułatwiłoby skuteczne dochodzenie roszczeń w sprawach cywilnych osobom, które nie walczą o nieważność umów kredytowych.

Oczywiście nie można zapominać o tym, że Ministerstwo Sprawiedliwości w dalszym ciągu pracuje nad projektem ustawy frankowej (podobno obecnie trwa analiza ponad 200 uwag zgłoszonych w toku konsultacji publicznych), która – jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem – wejdzie w życie jeszcze w bieżącym roku. Jednym z głównych założeń ustawy, od którego resort, mimo słów krytyki, najprawdopodobniej nie odstąpi, jest automatyczne wstrzymanie wykonywania umowy po doręczeniu pozwanemu bankowi odpisu powództwa. Wdrożenie tego rozwiązania w naturalny sposób przełoży się na zredukowanie liczby wpływających do sądu apelacyjnego spraw w przedmiocie zabezpieczenia. Nie jest bowiem tajemnicą, że po przyznaniu konsumentowi zabezpieczenia powództwa bank zwykle składa zażalenie na taką decyzję, licząc, że zostanie ona cofnięta przez sąd II instancji.

Zdaniem części środowiska eksperckiego kontrowersyjny jest jednak sam automatyzm proponowanego przez resort środka. Po pierwsze, nie wszyscy frankowicze sądzący się z bankami spłacili kapitał kredytu, a w związku z tym ich zainteresowanie wstrzymaniem wykonywania umowy, przynajmniej na tym etapie, może być bardzo różne. Po drugie, nie każdy spór o nieważność umowy jest inicjowany przez kredytobiorcę, który w relacji z bankiem bezspornie występuje jako konsument. Automatyczne zastosowanie zabezpieczenia w takim przypadku oznaczać będzie rozszerzenie ochrony wynikającej z orzecznictwa TSUE na kredytobiorców, którzy swoje umowy podpisywali nie jako osoby prywatne, a jako przedsiębiorcy. Jak nietrudno się domyślić, takiemu rozwiązaniu sprzeciwiają się same banki, które nie chcą, by przestały do nich płynąć pieniądze od frankowiczów, którzy finansowanie pozyskali na firmę.

Czy Digitalny Asystent Sędziego usprawni postępowania frankowe w Gdańsku?

Ustawa frankowa wzbudza tak wiele emocji, że skutecznie odciąga uwagę od innych projektów realizowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Projektów, które być może zasługują na znacznie większe zainteresowanie i uznanie niż wspomniana specustawa. Największym game changerem może się okazać Digitalny Asystent Sędziego, składający się z kilku modułów, spośród których trzy już niebawem powinny zostać poddane testom praktycznym w wybranych jednostkach sądowych. Jednym z elementów wchodzących w skład DAS jest kalkulator pozwalający sędziemu na szybkie rozliczenie stron abuzywnej i w konsekwencji nieważnej umowy kredytowej. To rozwiązanie może w istotny sposób przełożyć się na efektywność pracy sędziów i ułatwić im orzekanie w sprawach o nieważność i zapłatę.

DAS w swojej ostatecznej wersji ma oferować sędziom bazę wiedzy (zawierającą tezowane orzeczenia TSUE), a także wsparcie z zakresu tworzenia uzasadnień do wyroków. W naszym przekonaniu taka pomoc może się okazać nieodzowna, zwłaszcza w przypadku sędziów delegowanych z innych wydziałów, którzy nie orzekali wcześniej w sprawach frankowych.

Obecnie jesteśmy na etapie kierowania pytań do poszczególnych jednostek sądowych, odnoszących się do wdrożenia wybranych przez resort modułów DAS. Czekamy też na odpowiedź Ministerstwa, odnoszącą się do zapowiadanych testów. Pozyskaną wiedzą podzielimy się niebawem z naszymi Czytelnikami.

PODSUMOWANIE:

Sąd Apelacyjny w Gdańsku jest idealnym przykładem jednostki wymagającej wsparcia resortu sprawiedliwości w zakresie usprawnienia postępowań cywilnych. Resort nie powinien jednak czekać z tą pomocą do wprowadzenia ustawy frankowej: naszym zdaniem sytuacja wydziałów cywilnych w tej jednostce jest na tyle kryzysowa, że prócz ustawowych wymagane są działania doraźne, służące rozładowaniu przeciążonych referatów.

Spraw frankowych w Gdańsku przybywa w lawinowym tempie, natomiast liczba orzeczników skierowanych do rozpatrywania tych sporów od dłuższego czasu nie uległa zmianie na plus. Trudno nie dopatrywać się analogii względem warszawskiej apelacji, w przypadku której długo zwlekano z wyodrębnieniem wyspecjalizowanej sekcji frankowej, aż do momentu, w którym o katastrofalnej sytuacji tego sądu zaczęły rozpisywać się media.

Pozostaje mieć nadzieję, że w przypadku Gdańska resort nie będzie czekał na pełne zmaterializowanie się „scenariusza warszawskiego” i podejmie odpowiednie kroki, nim przewlekłość postępowań stanie się standardem.