Niemal każdy Polak, który przed laty zawarł z bankiem umowę o kredyt frankowy, ma dziś wobec tego podmiotu potencjalne roszczenie o zwrot nienależnie pobranych świadczeń. Dotyczy to nie tylko tych frankowiczów, których umowy wciąż są aktywne i spłacane. W identycznej sytuacji są kredytobiorcy, którzy spłacili swoje umowy. Obecnie takie osoby mogą wystąpić przeciwko bankowi z pozwem o zapłatę – szanse na pozytywne rozpatrzenie roszczenia konsumenta wynoszą 97 procent (a w II instancji nawet 99 procent). Dziś sprawdzimy, ile pieniędzy może odzyskać od banku frankowicz, który spłatę swojego kredytu ma już za sobą, a teraz chce, by nieuczciwy podmiot udzielający finansowania oddał mu to, co nienależnie pobrał.
- Do tej pory Polacy spłacili już w całości ok. 400 tys. hipotek frankowych. Zgodnie z polskim i unijnym prawem mogą zakwestionować legalność spłaconych umów, jeśli te zawierały nieuczciwe warunki, w tym niedozwolone klauzule waloryzacyjne
- Frankowicz, który spłacił kredyt, może rościć o zapłatę i rozliczenie zgodne z teorią dwóch kondykcji lub teorią salda. Ewentualnie może żądać takiego rozliczenia z bankiem, jak gdyby sporny kredyt został odwalutowany
- Na ogół ex-kredytobiorcom, którzy pozywają bank o zapłatę w związku z nieważną umową, zależy na rozliczeniach sprowadzających się do „darmowego kredytu”. Na takie orzeczenie mają zresztą największe szanse
- Kredytobiorca zdecydowany na pozwanie banku o zapłatę w związku z nieważną i spłaconą już umową kredytową powinien zadbać o odpowiednią opiekę prawną. Dobry i doświadczony adwokat lub radca prawny najlepiej doradzi mu, jak sformułować roszczenia.
Bank zdecydowanie warto pozwać także po spłacie frankowego kredytu. Jest wiele powodów, by to zrobić
Szacuje się, że ok. 85 do nawet 90 procent indywidualnych sporów sądowych o kredyty frankowe jest inicjowanych przez posiadaczy wciąż aktywnych umów. To właśnie oni mają największą motywację do pozwu – chcą pozbyć się zobowiązania wobec banku i wykreślić hipotekę z księgi wieczystej. Zwrot nadpłaty kredytu bardzo często jest tu tylko miłym dodatkiem. W obrocie pozostaje niecałe 300 tys. wciąż spłacanych umów frankowych.
Z kolei od 10 do 15 procent pozwów składają ex-frankowicze, czyli ci kredytobiorcy, którzy spłatę długu wynikającego z umowy mają już w całości za sobą. Te osoby nie wykazywały dotąd wielkiej determinacji do sądzenia się z bankiem. Grupa ta jest bardzo liczna, liczniejsza nawet niż ta, w której znajdują się czynni kredytobiorcy. Szacuje się że ok. 400 tys. hipotecznych kontraktów frankowych jest już w całości spłaconych. Można wymienić cztery główne powody, dla których przedstawiciele tej grupy frankowiczów byli dotąd niechętni pozwom:
- bali się ewentualnej przegranej i, co za tym idzie, wysokich kosztów sądowych
- w przypadku wygranej obawiali się kontrpozwu o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału
- wychodzili z założenia, że ich roszczenia są już przedawnione
- nie wiedzieli dokładnie, ile można zyskać na zakwestionowaniu w sądzie spłaconej umowy.
Obecnie ex-frankowicze nie mają już powodów, by rezygnować z pozwu bądź odkładać go na później:
- orzecznictwo sądów jest jednolite i tak samo korzystne w przypadku czynnych frankowiczów, jak i tych, których hipoteki są już spłacone (kredytobiorcy wygrywają 97 proc. spraw w sądach I instancji i ok. 99 proc. w apelacji)
- zgodnie z wyrokiem TSUE z czerwca 2023 roku dla sprawy C-520/21 bank nie ma prawa do wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z kapitału. Z kolei zgodnie z orzeczeniem ze stycznia 2024 roku w sprawie C-488/23 bank nie może żądać waloryzacji tego kapitału
- roszczenie frankowicza będącego konsumentem niemal na pewno nie jest przedawnione, co wynika ze sposobu liczenia początku biegu terminu przedawnienia. W tym względzie zarówno orzecznictwo TSUE (wyrok C-82/21 z września 2022 roku) jak i pogląd wyrażony w uchwale SN z 2021 roku są korzystne dla frankowiczów
- ex-kredytobiorcy coraz częściej trafiają na artykuły takie jak ten, które wyjaśniają, ile można zyskać na pozwaniu banku po spłacie kredytu. I zyskują równie silną motywację do pozwu, co czynni frankowicze.
Ile można zyskać w 2024 roku na pozwaniu banku za spłacony kredyt frankowy?
Przejdźmy teraz do korzyści, jakie może zyskać ex-frankowicz na pozwaniu banku o zapłatę. Ile jest do ugrania w przypadku kredytobiorcy, który wystąpi z takim powództwem w 2024 roku? Wiele zależy od sposobu sformułowania roszczeń. Zasadniczo kredytobiorca ma trzy drogi do wyboru:
- roszczenie o zapłatę i rozliczenie wg teorii dwóch kondykcji (czyli żądanie zwrotu wszystkich świadczeń, które bank pobrał od powoda w ramach wykonanej abuzywnej umowy kredytowej)
- roszczenie o zapłatę i rozliczenie wg teorii salda (czyli żądanie zwrotu samej nadpłaty dokonanej na rzecz banku ponad kwotę wypłaconego kapitału kredytu)
- roszczenie o zapłatę i rozliczenie stron tak jak przy odwalutowaniu (odfrankowieniu) umowy kredytowej.
Które z tych roszczeń wybrać? Ostateczną decyzję zawsze warto podejmować w porozumieniu z doświadczonym i wyspecjalizowanym w podobnych sprawach adwokatem lub radcą prawnym. Dobry pełnomocnik prawny zwykle doradza umieszczenie w pozwie roszczenia głównego (wersja korzystniejsza finansowo dla powoda) i roszczenia ewentualnego (wersja nieco mniej korzystna, umieszczona w powództwie na wszelki wypadek, gdyby sąd nie znalazł podstawy do przychylenia się do roszczenia głównego).
Ponieważ obecnie ponad 90 procent sporów sądowych o kredyty walutowe kończy się uznaniem, że umowa była od początku nieważna, uwagę poświęcimy właśnie takiemu scenariuszowi. I przyjrzymy się, ile ex-kredytobiorca może zyskać na wygraniu takiej sprawy.
Za przykład posłuży nam kredyt frankowy na kwotę 301 tys. zł, spłacony przed czasem. Sumarycznie klienci oddali bankowi ok. 674 tys. zł, zamknęli relację z bankiem i wykreślili hipotekę z księgi wieczystej. Są wolni od abuzywnego zobowiązania, ale chcieliby odzyskać to, co niesłusznie wpłacili. Kierują więc pozew o zapłatę.
Jeśli zdecydują się na rozliczenie zgodne z teorią dwóch kondykcji, a sąd przychyli się do tego roszczenia, to bank powinien oddać klientom całą kwotę, czyli 674 tys. zł + odsetki ustawowe za opóźnienie liczone od dnia wezwania banku do zapłaty (korzystny wyrok odnoszący się do odsetek należnych konsumentowi wydał Trybunał Sprawiedliwości UE dnia 14 grudnia 2023 roku dla sprawy C-28/22). Następnie bank może dochodzić roszczeń o zwrot użyczonego klientom kapitału, czyli tych 301 tys. zł, o ile oczywiście roszczenie nie jest przedawnione (bank ma tylko 3 lata na sformułowanie roszczeń wobec konsumenta, a początek biegu przedawnienia dla obu stron procesu jest tożsamy).
Z kolei jeśli kredytobiorcy stwierdzą, że chcą po prostu odzyskać nadpłatę ponad kapitał kredytu, mogą zdecydować się na rozliczenie zgodne z teorią salda. Wówczas mogą się ubiegać o zwrot 373 tys. zł, ponownie z ustawowymi odsetkami za zwłokę liczonymi od dnia doręczenia pozwanemu przedsądowego wezwania do zapłaty. Zakładając, że od tego wezwania do wywiązania się banku z zapłaty (po prawomocnym wyroku) minęłyby 3 lata, a wysokość ustawowych odsetek za opóźnienie pozostałaby przez ten czas bez zmian (obecnie wynoszą 11,25 proc. rocznie), korzyść odsetkowa po stronie powodów w sprawie wyniosłaby 126 tys. zł, a ich łączny zysk z wyroku opiewałby na zawrotną sumę 499 tys. zł.
