Sędziowie zawaleni sprawami frankowymi. Rekordzista ma ich ponad 400. To już jest kompletny paraliż

W 2024 roku sądy okręgowe w Polsce wydały blisko 72 tysiące wyroków w sprawach o symbolu 049 cf, czyli tych frankowych. Należy się spodziewać, że w większości przypadków wyroki te zostały zaskarżone przez którąś ze stron i obecnie czekają na rozpatrzenie w apelacji. Część tych spraw, tj. te, które toczyły się w I instancji w sądach okręgowych w Katowicach, Bielsku-Białej, Częstochowie, Sosnowcu, Gliwicach i Rybniku, trafiła do apelacji katowickiej, do jednego z dwóch tamtejszych wydziałów cywilnych. Zawnioskowaliśmy do Sądu Apelacyjnego w Katowicach o udostępnienie nam szczegółowych danych dotyczących bieżącego wpływu i załatwialności spraw frankowych, jak również tych cywilnych. Bazując na przesłanych nam danych, próbujemy odpowiedzieć na pytanie, jak wygląda obecnie sytuacja katowickiej apelacji i jak radzi sobie ona z lawiną spraw frankowych.

Z tego tekstu dowiesz się:

• Ile spraw cywilnych, w tym frankowych, zawiera przeciętny referat sędziego Sądu Apelacyjnego w Katowicach
• Ile wyroków w sprawach cywilnych, w tym dotyczących hipotek frankowych, wydali w 2025 roku katowiccy sędziowie
• Jakie czynniki mogą potencjalnie wpływać w sposób negatywny na tempo orzecznicze katowickiego Sądu Apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny w Katowicach mierzy się z systemowym problemem masowych sporów frankowych – jak sobie z nim radzi?

Ministerstwo Sprawiedliwości od wielu miesięcy podkreśla w mediach dominację spraw frankowych w wydziałach cywilnych sądów apelacyjnych. Katastrofalną sytuację sądów w pełni oddają statystyki, chociażby te z Sądu Apelacyjnego w Katowicach. W 2023 roku na 4820 spraw z repertorium ACa, które wpłynęły do tej jednostki, aż 3271 (67,9 proc.) dotyczyło sporów związanych z hipotekami frankowymi. W 2024 roku nie było lepiej: wpływ spraw ACa wyniósł 5191, w tym nowych spraw frankowych zarejestrowano 3640 (70,1 proc.).

Jeszcze szybciej niż udział franków w nowo składanych apelacjach z repertorium ACa, rosną zaległości orzecznicze w tej jednostce. W sprawozdaniu za rok 2023 Sąd Apelacyjny w Katowicach podał, że na okres następny pozostało mu 4636 spraw frankowych. Sprawozdanie za rok 2024 ujawnia jeszcze bardziej alarmujące dane: do rozpatrzenia na okres następny sądowi zostało 6691 spraw o symbolu 049 cf. W całym minionym roku jednostka ta załatwiła 1585 takich spraw (1142 sprawy rok wcześniej). Nawet gdyby w całym 2025 roku nie wpłynęła do Katowic ani jedna frankowa apelacja, przy zachowaniu bieżącego tempa orzeczniczego ten sąd byłby w stanie uporać się z powstałymi zaległościami nie wcześniej niż za 4 lata.

Wskaźnik opanowania frankowego wpływu w katowickiej apelacji nie napawa optymizmem: w 2023 roku wyniósł 34,9 proc., a w 2024 roku uplasował się na poziomie 43,5 proc.

Zdecydowaliśmy się sprawdzić, jak wygląda sytuacja w tym sądzie obecnie – w tym celu skierowaliśmy do niego wniosek o udostępnienie informacji publicznej, zawierający szereg pytań dotyczących skali frankowego problemu. Najważniejsze informacje prezentujemy w niniejszym artykule.

Stan referatów sędziowskich w Sądzie Apelacyjnym w Katowicach: wydziały cywilne

Rozpatrywaniem spraw frankowych zajmują się w Sądzie Apelacyjnym w Katowicach dwa wydziały cywilne. W I Wydziale Cywilnym orzeka 13 sędziów, natomiast w V Wydziale Cywilnym jest ich 11. Poniżej prezentujemy dane dotyczące poszczególnych referatów sędziowskich, tj. tego, ile spraw cywilnych (w przypadku V Wydziału również gospodarczych), w tym tych frankowych, mają do rozpatrzenia katowiccy orzecznicy. Pierwsza z podanych przy nazwisku każdego sędziego liczb odnosi się do zarejestrowanych spraw ogółem, natomiast druga związana jest wyłącznie ze sprawami frankowymi, które dany orzecznik ma do rozpatrzenia. Następnie podajemy liczbę wyroków, które dany sędzia wydał ogółem (licząc od 1 stycznia br.) i te same dane, ale odnoszące się wyłącznie do wyroków w sprawach frankowych. Prezentowany stan był aktualny na dzień 31 maja 2025 roku.

I Wydział Cywilny Sądu Apelacyjnego w Katowicach

1. Bohdziewicz Anna – referat: 297 spraw (w tym 237 o symbolu 049 cf), wyroki: 32 (w tym 16 w sprawach 049 cf)
2. Karpeta Elżbieta – referat: 241 spraw (w tym 196 o symbolu 049 cf), wyroki: 41 (w tym 29 w sprawach 049 cf)
3. Korusiewicz Aleksandra – referat: 494 sprawy (w tym 387 o symbolu 049 cf), wyroki: 58 (w tym 38 w sprawach 049 cf)
4. Łakomiak Piotr – referat: 500 spraw (w tym 393 o symbolu 049 cf), wyroki: 75 (w tym 49 w sprawach 049 cf)
5. Majwald-Lasota Ewa – referat: 543 sprawy (w tym 415 o symbolu 049 cf), wyroki: 66 (w tym 39 w sprawach 049 cf)
6. Morys-Magiera Lucyna – referat: 486 spraw (w tym 368 o symbolu 049 cf), wyroki: 61 (w tym 40 w sprawach 049 cf)
7. Naczyńska Joanna – referat: 356 spraw (w tym 289 o symbolu 049 cf), wyroki: 40 (w tym 29 w sprawach 049 cf)
8. Polko Jolanta – referat: 484 sprawy (w tym 385 o symbolu 049 cf), wyroki: 67 (w tym 37 w sprawach 049 cf)
9. Ślęzak Tomasz – referat: 541 spraw (w tym 408 o symbolu 049 cf), wyroki: 54 (w tym 37 w sprawach 049 cf)
10. Wolska Aneta – referat: 479 spraw (w tym 362 o symbolu 049 cf), wyroki: 67 (w tym 34 w sprawach 049 cf)
11. Wołczańska Małgorzata – referat: 137 spraw (w tym 120 o symbolu 049 cf), wyroki: 68 (w tym 44 w sprawach 049 cf)
12. SSO del. Lach Rafał – referat: 381 spraw (w tym 284 o symbolu 049 cf), wyroki: 39 (w tym 33 w sprawach 049 cf)
13. SSO del. Włodarczyk Jacek – referat: 397 spraw (w tym 305 o symbolu 049 cf), wyroki: 29 (w tym 22 w sprawach 049 cf)

V Wydział Cywilny Sądu Apelacyjnego w Katowicach

1. Chrapoński Dariusz – referat: 285 spraw (w tym 122 o symbolu 049 cf), wyroki: 42 (w tym 9 w sprawach 049 cf)
2. Gornowicz-Owczarek Olga – referat: 321 spraw (w tym 125 o symbolu 049 cf), wyroki: 47 (w tym 23 w sprawach 049 cf)
3. Janas Aleksandra – referat: 142 spraw (w tym 55 o symbolu 049 cf), wyroki: 28 (w tym 8 w sprawach 049 cf)
4. Konińska Barbara – referat: 272 sprawy (w tym 109 o symbolu 049 cf), wyroki: 49 (w tym 21 w sprawach 049 cf)
5. Misina Grzegorz – referat: 275 spraw (w tym 105 o symbolu 049 cf), wyroki: 39 (w tym 17 w sprawach 049 cf)
6. Namirska Wiesława – referat: 281 spraw (w tym 101 o symbolu 049 cf), wyroki: 56 (w tym 19 w sprawach 049 cf)
7. Pidzik Tomasz – referat: 80 spraw (w tym 41 o symbolu 049 cf), wyroki: 37 (w tym 10 w sprawach 049 cf)
8. Piotrowska Irena – referat: 119 spraw (w tym 58 o symbolu 049 cf), wyroki: 71 (w tym 35 w sprawach 049 cf)
9. Stojek Grzegorz – referat: 371 spraw (w tym 137 o symbolu 049 cf), wyroki: 33 (w tym 13 w sprawach 049 cf)
10. Żymełka Katarzyna – referat: 98 spraw (w tym 48 o symbolu 049 cf), wyroki: 49 (w tym 20 w sprawach 049 cf)
11. SSO del. Sznajder Katarzyna – referat: 120 spraw (w tym 55 o symbolu 049 cf), wyroki: 29 (w tym 9 w sprawach 049 cf).

Przeciętny sędzia katowickiej apelacji ma do rozpatrzenia kilkadziesiąt spraw zażaleniowych. To wynik masowych skarg banków na postanowienia o przyznaniu zabezpieczenia?

Nim przejdziemy do wniosków, należy zaznaczyć, że część sędziów ma obniżony współczynnik orzekania ze względu na pełnione funkcje. Taka sytuacja ma miejsce między innymi u Prezes Sądu Aleksandry Janas (współczynnik przydziału 0,3), Przewodniczących Wydziałów, sędziego Tomasza Pidzika (współczynnik przydziału 0,5) i sędzi Małgorzaty Wołczańskiej (współczynnik przydziału 0,3). Obniżony współczynnik przydziału do 0,6 mają sędziowie wizytatorzy: Elżbieta Karpeta, Anna Bohdziewicz, Katarzyna Żymełka. Sprawowane funkcje przekładają się więc na liczbę spraw w referatach oraz na statystyki orzecznicze.

Analiza tych statystyk prowadzi właściwie do jednego wniosku: stan referatów w katowickiej apelacji jest katastrofalny. Sędziowie są przeciążeni pracą, do czego w znacznym stopniu przykładają się frankowe apelacje. Ale nie tylko. Należy mieć na uwadze, że na tempo orzecznicze w ogromnym stopniu wpływają także inne kategorie spraw, chociażby zażaleniowe, dotyczące postanowień wydanych przez sądy okręgowe.

Przeciętny sędzia katowickiego wydziału cywilnego ma w referacie kilkadziesiąt takich spraw z repertorium ACz – przedmiotem blisko połowy jest zabezpieczenie. Niestety nie wiadomo, ile z nich dotyczy zabezpieczenia roszczeń w sprawach frankowych – jak powszechnie wiadomo, banki wciąż składają zażalenia na postanowienia sądów okręgowych o przyznaniu kredytobiorcy środka tymczasowego polegającego na wstrzymaniu wykonywania umowy. Proceder ten ukróci najprawdopodobniej dopiero ustawa frankowa, której jeden z zapisów zakłada automatyczne zabezpieczenie, uruchamiane wraz z doręczeniem bankowi powództwa.

Jak udrożnić sądy apelacyjne, takie jak ten katowicki? Czy ustawa frankowa pomoże?

Nie będziemy oryginalni, jeśli stwierdzimy, że liczba sędziów rozpatrujących frankowe apelacje w katowickim sądzie jest niewystarczająca. Na pewno plusem jest skierowanie w bieżącym roku dwóch sędziów do stałej delegacji w I Wydziale Cywilnym. Stała delegacja sędziego Rafała Lacha rozpoczęła się w dniu 1 stycznia br., natomiast w przypadku sędziego Jacka Włodarczyka została zainaugurowana 1 kwietnia br.

Katowicka apelacja jest modelowym przykładem sądu, któremu w opanowaniu i uporządkowaniu frankowego wpływu mogłoby pomóc utworzenie wyspecjalizowanego wydziału, na wzór tych, które już działają w Warszawie i Poznaniu. Niestety, brak jest jakichkolwiek informacji świadczących o tym, by resort sprawiedliwości w ogóle rozważał taką możliwość. W naszej opinii jest to błąd – nic bowiem nie wskazuje, aby frankowe apelacje miały szybko opuścić tę jednostkę, o czym pisaliśmy w jednym z pierwszych akapitów tego tekstu.

W pewnym zakresie sądom takim jak apelacyjny w Katowicach mogłaby pomóc ustawa frankowa, a także wdrożenie Digitalnego Asystenta Sędziego, nad którym pracuje Ministerstwo Sprawiedliwości. Wprowadzenie ustawy rozwiązałoby problem spraw zażaleniowych – po jej wejściu w życie zażalenia na decyzje o przyznaniu frankowiczowi zabezpieczenia pozostałyby bez rozpoznania. Niestety, nie do końca wiadomo, jak na pracę sądów apelacyjnych wpłynie inny pomysł ministerstwa, zakładający przedłużenie terminu na złożenie oświadczenia o potrąceniu – bank będzie mógł skorzystać z tego instrumentu do końca postępowania w II instancji, co, jak wskazują eksperci prawni, może skomplikować rozliczenia stron nieważnej umowy.

Z kolei Digitalny Asystent Sędziego mógłby pomóc w automatyzacji niektórych procesów. Chodzi tu zwłaszcza o rozliczenie stron – jeden z modułów ma zawierać kalkulator pozwalający na przeprowadzenie tej procedury w dużo prostszy sposób niż dotychczas. Na uwagę zasługuje również planowane udostępnienie sędziom rozwiązań opartych o sztuczną inteligencję, wspomagających ich w tworzeniu uzasadnień do wyroków.

Z medialnych doniesień, których źródłem jest sam resort sprawiedliwości, wynika, że pierwsze moduły DAS powinny zostać udostępnione sądom jeszcze w tym roku.

PODSUMOWANIE:

Sąd Apelacyjny w Katowicach nieprędko upora się z masowymi sporami o kredyty we franku szwajcarskim, o czym świadczą statystyki z ubiegłych lat, w tym rosnąca liczba spraw pozostałych do rozpatrzenia na rok następny. Mało optymistycznie prezentują się również najnowsze dane, obejmujące okres od 1 stycznia do 31 maja 2025 roku: wynika z nich, że referaty sędziów katowickiej apelacji są przeciążone, czego zasługą są w dużej mierze frankowe apelacje oraz postępowania zażaleniowe dotyczące decyzji wydanych przez sądy okręgowe.

W rozwiązaniu problemu mogą pomóc w pewnym stopniu środki legislacyjne (ustawa frankowa), organizacyjne (delegowanie sędziów, zwiększenie etatów urzędniczych) i techniczne (Digitalny Asystent Sędziego). Wiele zależy od postawy samych banków: jeśli te nadal będą uparcie apelować w sprawach, które są skazane na porażkę, sytuacja nie ulegnie diametralnej poprawie ani w Katowicach, ani w innych jednostkach drugoinstancyjnych w kraju.

Sędziowie nadal będą trwonić swoje moce przerobowe na analizę absurdalnej argumentacji banków, zamiast zająć się innymi kategoriami spraw cywilnych. Zniechęcenie banków do składania apelacji, jako służące dobru społecznemu, powinno stać się priorytetem rządzących – póki co jednak resort sprawiedliwości w większym stopniu koncentruje się na udostępnieniu bankom nowych narzędzi, ułatwiających im dochodzenie roszczeń, niż na faktycznym wspieraniu obywateli w walce o swoje prawa.