Mimo że większość spraw wytoczonych przez frankowiczów przeciwko bankom kończy się korzystnymi dla nich rozstrzygnięciami, to niestety sprawy sądowe mogą trwać miesiącami lub latami, a w tym czasie należy spłacać raty kredytowe. Sam pozew nie oznacza automatycznego zawieszenia obowiązku uiszczania rat. W razie podjęcia samowolnej decyzji o niespłacaniu kredytu możemy narazić się na na egzekucję komorniczą.
Nie oznacza to jednak, że kredyt trzeba spłacać aż do uzyskania prawomocnego wyroku. Dzięki instytucji prawa cywilnego, jaką jest zabezpieczenie roszczeń, można uzyskać legalną zgodę na zawieszenie spłat do końca procesu. Dla wielu frankowiczów taka chwila oddechu od spłaty wysokich rat kredytowych może znacząco poprawić nadwerężoną sytuację finansową. Z tego względu, coraz więcej kredytobiorców składa do sądu wnioski o zabezpieczenie roszczenia, a sądy często akceptują je. Nie w każdym jednak przypadku złożenie wniosku oznacza, że będzie ono przez sąd udzielone. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji kredytobiorcy i doboru argumentów we wniosku.
Czym jest zabezpieczenie powództwa w kredytach frankowych?
Zabezpieczenie powództwa stanowi formę ochrony interesów powoda na czas postępowania sądowego. Udzielenie zabezpieczenia odbywa się poprzez unormowanie praw i obowiązków stron postępowania na czas jego trwania (zgodnie z art. 755 Kpc). Jeżeli sąd udzieli frankowiczowi zabezpieczenia, to będzie on mógł zaprzestać spłacania rat, a bank nie będzie mógł w tym względzie wyciągać względem niego negatywnych konsekwencji (np. wypowiedzieć umowę, wszcząć egzekucję komorniczą, wpisać kredytobiorcę na listę dłużników). Bardzo ważny do tego aby osiągnąć powodzenie jest dobry wniosek o zabezpieczenie. Wniosek można złożyć jeszcze przed złożeniem pozwu przeciwko bankowi lub w ramach toczącej się już sprawy sądowej.
Jakie przesłanki trzeba spełnić aby sąd udzielił zabezpieczenia?
Dla uzyskania zabezpieczenia niezbędne jest spełnienie dwóch przesłanek, tj. uprawdopodobnienie roszczenia i wykazanie interesu prawnego.
Uprawdopodobnienie roszczenia
W postępowaniu o unieważnienie umowy kredytowej uprawdopodobnienie roszczenia polega na wykazaniu, że w umowie zawarte są klauzule abuzywne, co skutkuje nieważnością umowy. Dodatkowo, można powołać się na brak obiektywnych zasad zwrotu kapitału, naruszenie istoty stosunku zobowiązaniowego, przekroczenie zasady swobody umów i nierównowagę kontraktową.
Uprawdopodobnienia wymaga także roszczenie pieniężne. Jeżeli umowa kredytowa jest nieważna, to wszystkie spłacone na rzecz banku kwoty rat stanowią świadczenie nienależne, gdyż bank je uzyskał bez podstawy prawnej. W tym celu konieczne jest przedłożenie sądowi danych na temat kwoty roszczenia. Można tutaj podeprzeć się zaświadczeniem z banku o wysokości spłaconych rat lub samodzielnymi wyliczeniami np. na podstawie zestawień dostępnych w bankowości internetowej.
Wykazanie interesu prawnego
Drugą przesłanką wymagającą uprawdopodobnienia jest interes prawny. Na podstawie art. 730 § 1 i 2 K.p.c. interes prawny istnieje, jeśli brak zabezpieczenia uniemożliwi lub znacznie utrudni wykonanie orzeczenia lub gdy w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania. Wniosek powinien zatem zawierać opis utrudnienia w osiągnięciu celu procesu, którym może być negatywny wpływ spłacania kredytu na finanse powoda. Interes prawny wyraża się także w konieczności ochrony praw majątkowych kredytobiorcy, zwłaszcza w sytuacji jeśli spłacona została całość kapitału.
Warto się powołać nie tylko na własną trudną sytuację w związku ze spłacaniem rat, ale także na słabą kondycję finansową banku. Większe szanse na udzielenie przez sąd zabezpieczenia dotyczy banków mających problemy finansowe.
W odniesieniu do tych, które notują od dłuższego czasu straty i objęte są postępowaniem naprawczym np. Getin Noble Bank, istnieje realna obawa, że wykonanie w przyszłości orzeczenia będzie utrudnione. Ale nie oznacza to, że wniosek o zabezpieczenie roszczeń względem innych banków nie ma szans na powodzenie.
W związku z dużą liczbą przegrywanych spraw, banki zawiązują od dłuższego czasu rezerwy, które negatywnie odbijają się na ich wynikach finansowych. Pojawia się zatem ryzyko niewypłacalności, które wiąże się z ilością spraw sądowych. Stale rosnąca liczba pozwów może przełożyć się na bankructwa kolejnych banków i odbić się negatywnie na całym sektorze.
Wykazując trudną sytuację finansową banku i realne ryzyko niewypłacalności, warto powołać się na dostępne na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości dokumenty finansowe. Można tam znaleźć sprawozdania finansowe banków, zawierające dane na temat zysków i strat, rezerw na ryzyko prawne związane z kredytami frankowymi, ewentualnych planów naprawczych bądź restrukturyzacji.
Co można zyskać jeśli sąd udzieli zabezpieczenia?
Udzielenie zabezpieczenia roszczenia odbywa się na mocy postanowienia sądu, w ramach którego możliwe jest:
- wstrzymanie obowiązku spłaty rat kredytowych w wysokości i terminach określonych w umowie,
- zakazanie wypowiedzenia umowy,
- zakazanie bankowi dokonywania wpisów do bazy dłużników BIK.
Jakie są szanse na udzielenie przez sąd zabezpieczenia?
Sądy coraz częściej przychylają się do wniosków o zabezpieczenie, zwłaszcza jeśli kredytobiorca spłacił już całość kapitału lub gdy roszczenie dotyczy banku pozostającego w słabej kondycji finansowej. Ostatnio często można usłyszeć o zabezpieczeniach roszczeń wobec Getin Banku lub banku Millennium, ale zdarzają się także pozytywne decyzje sędziów odnośnie do roszczeń banków ze stabilną sytuacją finansową i dużymi kapitałami. Potwierdzeniem mogą być następujące przykłady:
- Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 6.08.2019 r. sygn. akt XXV C 355/18
- Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 16.04.2020 r. sygn. akt I C 606/20
- Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 09.04.2020 r. sygn. akt XII C 174/20
- Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 6.05.2020 r. sygn. akt XII C 988/19
- Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 10.01.2020 r. sygn. akt XVIII C 2186/19
- Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 18.02.2020 r. sygn akt I C 70/20
W jakich przypadkach sąd może odmówić zabezpieczenia?
Chociaż sądy coraz częściej stosują instytucję zabezpieczenia roszczeń w odniesieniu do kredytobiorców frankowych, to zdarzają się także odmowy, uzasadniane przez sądy brakiem interesu prawnego. Część sądów stoi na stanowisku, że brak jest ryzyka związanego z ewentualną odmową zapłaty roszczenia przez banki, a ich wyegzekwowanie od strony pozwanej nie powinno nastręczać trudności.
Niektóre sądy podzielają opinię, że do udzielenia zabezpieczenia konieczna jest spłata całości kapitału. Wystąpiły także sytuacje, gdzie sąd uargumentował odmowę interesem kredytobiorcy, który w razie przegrania sprawy będzie musiał zwrócić bankowi dużą kwotę.
Warto wiedzieć, że na odmowę udzielenia zabezpieczenia przysługuje prawo złożenia zażalenia w ciągu 7 dni od uzyskania pisemnego uzasadnienia postanowienia.
