To był najlepszy rok dla kredytobiorców frankowych, i to pod wieloma względami. Sądy wydały rekordową liczbę wyroków, a TSUE rozwiał najważniejsze wątpliwości dotyczące kwestii rozliczeń nieważnej umowy. Frankowicze złożyli historyczną ilość pozwów, w wielu przypadkach udało im się uzyskać zabezpieczenie roszczenia. Banki nie doczekały się ustawy frankowej, a strona rządowa zapowiedziała pod koniec roku zwiększenie obsady sądów – co ważne, nowe etaty mają być sposobem na usprawnienie postępowań dotyczących kredytów w CHF. Czy frankowicze mogą chcieć czegoś więcej? Oczywiście, że tak. I wiele wskazuje na to, że więcej dostaną. Oto nasza prognoza frankowa na 2024 rok.
- Rok 2023 pozbawił bankowców złudzeń co do możliwego odwrócenia kursu w sprawach o kredyty pseudowalutowe. Rządzący nie ulegli presji na ustawę frankową, a TSUE nie dał się przekonać do argumentów sektora w sprawie C-520/21
- Nowelizacja kpc, której obawiali się frankowicze, okazała się strzałem w dziesiątkę – sprawy wreszcie uległy rozproszeniu, co jest bardzo korzystne zwłaszcza dla kredytobiorców z Warszawy
- W sprawach kredytów frankowych pozostaje coraz mniej niewiadomych – nawet nietypowe i skomplikowane spory są teraz prostsze do rozpatrzenia dzięki kolejnym orzeczeniom Trybunału Sprawiedliwości UE
- W 2024 roku frankowicze mogą liczyć ma wyższe korzyści z unieważnienia umowy, przede wszystkim dzięki korzystniejszej metodzie naliczania ustawowych odsetek za zwłokę. Eksperci oceniają, że w tym roku najprawdopodobniej przybędzie orzeczeń wskazujących na przedawnienie roszczeń banku.
Rok 2024 przyniesie frankowiczom kolejne sukcesy? Wiele na to wskazuje
Za nami rok 2023, który był niezwykle szczodry dla kredytobiorców frankowych. Odnieśli oni serię spektakularnych zwycięstw, tak w sądach krajowych, jak i w unijnym Trybunale. Banki zostały pozbawione argumentów: ich roszczenia o zwrot wynagrodzenia za korzystanie z kapitału okazały się bezpodstawne. Wszystko wskazuje na to, że podobnie będzie z roszczeniem o waloryzację kapitału – już teraz UOKiK krytykuje sektor za wypaczanie sensu ustaleń TSUE i zapewnia kredytobiorców, że jest skłonny wesprzeć ich własną opinią prawną. Frankowicze wreszcie poczuli się bezpiecznie, także dzięki rządzącym, którzy zdecydowanie odrzucają naciski sektora dotyczące wznowienia prac nad ustawą frankową.
Pierwszym ważnym wydarzeniem w kalendarzu frankowicza na 2023 rok była opinia Rzecznika Generalnego TSUE dla sprawy C-520/21. Była ona w pełni prokonsumencka, tak jak i późniejszy wyrok unijnego składu sędziowskiego, wydany w czerwcu. W dniu, w którym w Luksemburgu decydowały się losy roszczenia banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału, TSUE wziął na tapet jeszcze jedną sprawę. Jej sygnatura to C-287/22. W tym przypadku Trybunał miał zdecydować, co z prawem konsumenta do skutecznego domagania się środka tymczasowego, jakim jest zabezpieczenie roszczeń w sporze z bankiem o potencjalnie nieważną (z uwagi na występujące w niej warunki abuzywne) umowę kredytową.
TSUE uznał, że sąd krajowy powinien udostępnić konsumentowi taki środek zabezpieczający, co błyskawicznie podchwycili polscy orzecznicy. Po kilku miesiącach od wyroku TSUE krajowi prawnicy frankowi przyznawali, że konsument ma już ok. 70 proc. szans na zabezpieczenie roszczeń w sporze z bankiem, i to niezależnie od tego, czy sądzi się w Warszawie, czy na prowincji. Ujednolicenie orzecznictwa w całej Polsce jest zresztą jednym z najważniejszych trendów, którymi cechował się 2023 rok.
Ważne zmiany w zakresie spraw frankowych wprowadzono w kwietniu i lipcu – to wtedy weszły w życie nowelizacje kpc, zmieniające właściwość miejscową i rzeczową sądów w sporach o kredyty w CHF. Zmiany wprowadzone w kwietniu spowodowały rozproszenie pozwów po całym kraju i tym samym odciążenie SO w Warszawie. Z kolei dzięki lipcowej noweli wsparto frankowiczów sądzących się z bankami o mniejsze kwoty – część spraw frankowych, konkretnie te o wartości do 100 tys. zł (a nie jak wcześniej do 75 tys. zł) od lipca rozpatrują sądy rejonowe.
Ważną dla frankowiczów datą był też 19 października 2023 roku. To wtedy Sąd Najwyższy wydał uchwałę III CZP 12/23, w której ocenił, iż w sprawie zainicjowanej przeciwko bankowi o stwierdzenie nieważności umowy kredytowej nie zachodzi po stronie powodów współuczestnictwo konieczne wszystkich kredytobiorców wpisanych do umowy. To ważna decyzja dla frankowiczów, którzy zaciągnęli przed laty kredyt z inną osobą (lub osobami), a dziś same, bez wsparcia współkredytobiorcy, chcą wnioskować w sądzie o nieważność umowy.
Zwieńczeniem roku były grudniowe orzeczenia TSUE w sprawach C-140/22, C-756/22 i C-28/22. Unijni sędziowie po raz kolejny potwierdzili ochronę roztoczoną nad konsumentami dyrektywą 93/13 i zanegowali koncepcję utworzoną przez SN, zgodnie z którą ważne dla rozliczeń nieważnej umowy terminy płyną dopiero od momentu, w którym konsument złoży przed sądem oświadczenie o znajomości skutków nieważności kontraktu.
Dodatkowo TSUE uznał, że terminy, od których biegnie przedawnienie roszczeń są tożsame dla konsumenta i banku. Skutek? Część roszczeń banków o zwrot kapitału jest już najprawdopodobniej przedawniona. Rok 2024 pokaże, jak do tego zagadnienia podejdą krajowi sędziowie.
Czego frankowicze mogą spodziewać się w 2024 roku?
To właśnie w 2024 roku frankowicze na dobre odczują skutki prokonsumenckich interpretacji wydanych w ostatnich miesiącach:
- roszczenia banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału i o waloryzację będą masowo odrzucane przez krajowe sądy
- nowelizacja kpc zacznie przynosić pierwsze żniwa w postaci większej puli ekspresowych wyroków
- zgodnie z decyzją rządzących w sądach mają zostać utworzone nowe etaty sędziowskie i asystenckie (wyłącznie z myślą o sprawach frankowych)
- wskutek decyzji SN i TSUE łatwiej w sądach będą mieli frankowicze, którzy są rozwodnikami lub wzięli kredyt częściowo powiązany z działalnością gospodarczą
- banki nie odnotują kolejnych sukcesów w masowym podpisywaniu ugód z frankowiczami, w związku z czym, najprawdopodobniej, będą musiały poprawić warunki obowiązujących programów (np. na wzór Pekao S.A.)
- sądy krajowe zaczną stosować się do wyroków TSUE z grudnia 2023 roku, a zatem w części spraw z powództwa banku okaże się, że roszczenia dotyczące zwrotu kapitału są już przedawnione
- korzystne dla kredytobiorców wyroki zachęcą niezdecydowanych (w tym ex-frankowiczów) do pójścia do sądu i walki o nieważność umów
- sądy przestaną przyznawać bankom prawo zatrzymania, dzięki czemu frankowicze w końcu będą w stanie wyegzekwować należne im odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie.
Takie wyroki zapadały w 2023 roku: teraz będzie ich więcej?
Najlepsze kancelarie frankowe w Polsce z miesiąca na miesiąc uzyskują dla swoich klientów coraz więcej wyroków. W ostatnim kwartale 2023 roku publikowały ich nawet po 70-80 miesięcznie. Na jakie korzyści mogli liczyć w 2023 roku frankowicze, którzy unieważnili swoje umowy? Prezentujemy przykładowe wyroki. Należy przy tym oczekiwać, że w rozpoczynającym się właśnie roku takich orzeczeń będzie zdecydowanie więcej. I będą jeszcze korzystniejsze.
Warszawa: prawomocne unieważnienie umowy PKO BP „Własny Kąt” w 29 miesięcy
Dnia 9 października 2023 roku Sąd Apelacyjny w Warszawie wydał wyrok w sprawie I ACa 1039/22, w której pozwanym był PKO BP. Przedmiotem sporu była umowa kredytowa Własny Kąt, którą powodowie podpisali w 2006 roku. Ich celem była budowa domu. W kwietniu 2021 roku kredytobiorcy postanowili złożyć pozew i już 30 marca 2022 roku usłyszeli wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie (XXVIII C 2021/21), który sporną umowę postanowił uznać za nieważną i zasądził od PKO BP na rzecz klientów kwotę 339 587,26 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W wyniku apelacji pozwanego sąd uznał zarzut zatrzymania podniesiony przez pozwany bank i oddalił powództwo kredytobiorców o zapłatę na ich rzecz ustawowych odsetek za zwłokę. Nie zmienia to faktu, że umowa jest nieważna, strony zaś muszą rozliczyć się ze środków, które wzajemnie od siebie pobrały.
W toku postępowania sąd zidentyfikował w kwestionowanej umowie klauzule abuzywne. Bank nie uprawdopodobnił, że były one negocjowane przez kredytobiorców. Wyrok sądu II instancji jest już prawomocny, całe postępowanie trwało 29 miesięcy.
Powodów reprezentowała Kancelaria Sosnowski Adwokaci i Radcowie Prawni.
Katowice: prawomocne unieważnienie umowy ING Banku Śląskiego w 29 miesięcy
16 października 2023 roku Sąd Apelacyjny w Katowicach wydał wyrok w sprawie I ACa 1066/23, w której pozwanym był ING Bank Śląski. Powodowie, klienci ING Banku, zawarli z nim przed laty umowę kredytu frankowego, którą następnie postanowili zakwestionować w sądzie. Sprawa w I instancji rozpatrzona została 31 stycznia 2023 roku przez Sąd Okręgowy w Katowicach (sygnatura sprawy I C 755/21), który uznał sporną umowę za nieważną. Sąd zdecydował ponadto o dokonaniu potrącenia roszczenia strony powodowej o zapłatę nienależnie uiszczonych świadczeń z roszczeniem pozwanego banku o zwrot wypłaconego kapitału. W ten sposób sąd oddalił powództwo o zapłatę, a także rozdzielił koszty procesowe.
Pozwany bank apelował od wyroku, jednak bez sukcesu. Apelacja została odrzucona, a bank obciążono kosztami procesu w II instancji. Wyrok jest prawomocny, a całe postępowanie trwało 29 miesięcy. Kredytobiorcy zyskali na tym wyroku 396 tys. zł.
Powodów reprezentował adwokat Paweł Borowski.
