Umowy kredytów denominowanych kursem CHF dawnego FORTIS BANKU (obecnie BNP Paribas) przez dłuższy czas były uznawane przez prawników za jedne z najtrudniejszych do skutecznego zakwestionowania w sądzie. Powodem była przewidziana zapisami umowy oraz regulaminu możliwość wypłaty i spłaty kredytu bezpośrednio w walucie szwajcarskiej. Pozywany przez Frankowiczów następca prawny Fortis Banku – bank BNP Paribas podczas procesów sądowych zazwyczaj wysuwał argumenty o typowo walutowym charakterze tych umów. Z czasem orzecznictwo sądów w sprawach umów frankowych dawnego Fortis Banku mocno ewoluowało i obecnie umowy te są masowo unieważniane w sądach. Wyroki unieważniające umowy Fortis Banku zapadają również w sprawach trudniejszych, np. takich, gdzie kwestionowany jest przysługujący kredytobiorcy status konsumenta oraz w przypadkach, gdy kredyt od początku był spłacany w walucie.
- Umowy frankowe dawnego Fortis Banku stanowiły niegdyś nie lada wyzwanie dla prawników. Z tego względu nie każda kancelaria podejmowała się reprezentowania w sądzie kredytobiorcy posiadającego tego typu umowę. Przez pewien czas sądy uznawały bowiem, że umowy Fortis Banku nie są wadliwe, a niekiedy skłaniały się nawet ku tezie o typowo walutowym charakterze tych umów.
- Argumenty o walutowej specyfice umów Fortis Banku zostały całkowicie obalone przez prawników. Dzisiaj nie ma wątpliwości, że są to kredyty złotowe waloryzowane kursem CHF. Możliwość spłaty kredytu bezpośrednio w walucie nie niweluje abuzywnego charakteru zawartych w tych umowach wadliwych klauzul denominacyjnych. Ponadto mają one inne poważne wady prawne skutkujące bezwzględną nieważnością. Dotyczy to głównie braku istotnych przedmiotowo elementów, tzw. essentialia negotii w postaci jednoznacznie określonej kwoty kredytu w PLN.
- W sądach regularnie unieważniane są umowy frankowe dawnego Fortis Banku. Jednak dzieje się tak wyłącznie w sprawach prowadzonych przez doświadczone kancelarie frankowe. W dalszym ciągu nie każdy prawnik podejmie się prowadzenia w sądzie sprawy o unieważnienie kredytu Fortis Banku, gdyż wymaga to dużej praktyki procesowej i znajomości specyfiki tych umów.
- Prezentujemy poniżej trzy sprawy, które dla kredytobiorców frankowych z Fortis Banku zakończyły się pomyślnie tj. wyrokami unieważniającymi umowy.
Wadliwe umowy frankowe Fortis Banku unieważniane przez sądy
Kilka lat temu wśród prawników panowało przekonanie, że umowy kredytów denominowanych Fortis Banku są niemożliwe, a przynajmniej trudne do skutecznego zakwestionowania w sądzie.
Pierwotnie uznawano te kredyty za typowo walutowe, bo kwota kredytu określona była w CHF, natomiast zapisy umowy oraz regulaminu przewidywały możliwość wypłaty i spłaty kredytu bezpośrednio w szwajcarskiej walucie oraz zawierały odesłania do rachunku walutowego zakładanego w celu obsługi kredytu.
Z czasem, po przeprowadzeniu pogłębionej analizy umów frankowych Fortis Banku, dla prawników oraz sądów stało się jasne, że są to kredyty w zdecydowanej większości udzielane i spłacane w złotówkach, a jedynie waloryzowane kursem CHF.
Umowy kredytowe dawnego Fortis Banku zawierają niedozwolone postanowienia odnoszące się do mechanizmu denominacji. Jednakże sądy zaczęły dostrzegać inne poważne wady prawne tych umów prowadzące do ich bezwzględnej nieważności.
Dotyczy to braku w umowie jednoznacznie określonej kwoty kredytu w PLN, tj. w walucie, w której kredyt był oddawany do dyspozycji kredytobiorców i spłacany. Zapisy umowy nierzadko wskazywały, że uruchomienie kredytu nastąpi do określonej kwoty w PLN, która znana była dopiero w dniu wypłaty, w momencie kiedy kwota kredytu w CHF była przeliczana po kursie kupna waluty na złotówki.
Ponadto umowa odsyłała do aktu notarialnego umowy kupna-sprzedaży nieruchomości, wskazując że tam miała zostać określona ostateczna wysokość kredytu. Brak istotnych przedmiotowo elementów umowy, tzw. essentialia negotii w postaci kwoty kredytu w PLN stanowi naruszenie art. 69 ustawy Prawo bankowe.
Sądy obecnie orzekają nieważność umów Fortis Banku zarówno w oparciu o abuzywny charakter postanowień odnoszących się do mechanizmu przeliczeniowego, jak i z uwagi na brak istotnych elementów umowy.
Przykłady wyroków unieważniających umowy Fortis Banku
Umowy kredytów frankowych Fortis Banku wciąż zaliczają się do trudniejszych, pomimo że sądy coraz częściej je unieważniają. Korzystne dla kredytobiorców wyroki w sprawach dotyczących umów Fortis Banku uzyskują jednak tylko najlepsze kancelarie frankowe.
Dzięki długoletniemu doświadczeniu w prowadzeniu spraw przeciwko bankom, także tym których umowy skonstruowane były w sposób bardziej zawiły, kancelarie te radzą sobie nawet w najtrudniejszych przypadkach np. takich, gdzie podważany jest status konsumenta lub gdzie kredyt był od początku spłacany w CHF.
Oto przykłady trzech spraw dotyczących umów Fortis Banku prowadzonych przez Kancelarię Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni, zakończonych wyrokami unieważniającymi umowy kredytowe.
Prawomocne unieważnienie kredytu zaciągniętego przez byłego dyrektora oddziału Fortis Banku
W dniu 18 listopada 2021 roku Sąd Apelacyjny w Lublinie w ramach postępowania o sygn. akt I ACa 123/21 prawomocnie unieważnił umowę kredytu frankowego Fortis Banku. Sprawa była o tyle nietypowa, że kredyt został zaciągnięty przez długoletniego pracownika bankowości, pełniącego przez pewien okres w Fortis Banku funkcję dyrektora oddziału.
Następca prawny Fortis Banku (bank BNP Paribas) próbował zakwestionować przysługujący kredytobiorcy status konsumenta powołując się na ponadprzeciętną wiedzę wymienionego z zakresu bankowości.
Z tego powodu postępowanie w I instancji toczące się przed Sądem Okręgowym w Lublinie (sygn. akt I C 10/19) trwało stosunkowo długo, a w jego trakcie powód był przesłuchiwany aż trzy razy.
Dzięki wykorzystaniu przez prowadzącą sprawę Kancelarię Sosnowski szerokiej argumentacji dotyczącej statusu konsumenta w sporach z przedsiębiorcami na tle umów niezwiązanych z działalnością zawodową, sąd w Lublinie uznał, że kredytobiorcę należy traktować jako zwykłego konsumenta.
Stronie powodowej udało się bowiem dowieść, że kredytobiorca nie brał udziału w tworzeniu wzorca umowy, który przychodził z centrali banku, a na podstawie przekazanych mu przez doradcę bankowego informacji nie był w stanie ocenić długofalowych skutków ekonomicznych decyzji o zaciągnięciu tego typu kredytu.
Sąd Okręgowy w Lublinie w dniu 29 października 2020 roku stwierdził nieważność przedmiotowej umowy d. Fortis Banku. Od wyroku tego apelację do Sądu Apelacyjnego w Lublinie wzniósł pozwany bank BNP Paribas, jednak po upływie niespełna 9 miesięcy trwania postępowania apelacyjnego, wyrok sądu pierwszoinstancyjnego został utrzymany w mocy.
Tym samym umowa kredytowa byłego dyrektora oddziału Fortis Banku stała się prawomocnie nieważna. Co istotne, sąd orzekł że zaistniała bezwzględna przesłanka nieważności w postaci braku istotnego przedmiotowo elementu umowy tj. kwoty kredytu w PLN. Na argument o bezwzględnej nieważności umowy mogą powoływać się także osoby pozbawione statusu konsumenta.
Ekspresowe unieważnienie kredytu Fortis Banku spłacanego w CHF w Warszawie w 10 miesięcy
W dniu 1 kwietnia 2022 roku Sąd Okręgowy w Warszawie wydał ekspresowy wyrok w sprawie o sygn. akt XXVIII C 4895/21, unieważniając po 10 miesiącach od momentu wpłynięcia pozwu umowę frankową dawnego Fortis Banku.
Co istotne, kredytobiorcy od początku trwania umowy spłacali raty kapitałowo-odsetkowe wyłącznie w CHF. Warszawski sąd zasądził na ich rzecz zwrot przez bank pokaźnej sumy we franku szwajcarskim (103.203,49 CHF), w wyniku czego kredytobiorcy zyskają dodatkowe profity na różnicach kursowych.
Umowa Fortis Banku została uznana przez Sąd Okręgowy w Warszawie za nieważną ze względu na przekroczenie zasady swobody umów określonej w art. 353 (1) k.c. Naruszenia niniejszych przepisów sąd dopatrzył się w sposobie ustalania kursów, co pozostawało w wyłącznej gestii banku, który nie sprecyzował obiektywnych kryteriów ich wyliczania.
Zdaniem sądu, postanowienia umowy odnoszące się do mechanizmu przeliczeniowego z odwołaniem do tabel kursowych banku były nietransparentne i dawały bankowi prawo do arbitralnego kształtowania świadczeń kredytobiorców, którzy zostali obciążeni nieprzewidywalnym ryzykiem kursowym. Ponadto, umowa naruszała równowagę kontraktową stron.
Unieważnienie kredytu Fortis Bank w Warszawie w 10 miesięcy
Inna sprawa (sygn. akt XXVIII C 5676/21) prowadzona przez Kancelarię Sosnowski – Adwokaci i Radcowie Prawni dotycząca umowy kredytu denominowanego kursem CHF dawnego Fortis Banku również zakończyła się ekspresowym wyrokiem wydanym przez Sąd Okręgowy w Warszawie po 10 miesiącach trwania postępowania. Na mocy wyroku z dnia 14 marca 2022 roku na rzecz kredytobiorców zasądzona została także kwota 139.025,89 zł.
W ocenie sądu, w omawianej sprawie nie doszło do konsensusu stron co do wysokości kwoty kredytu. Kredytobiorcy wnioskowali o kredyt w maksymalnej wysokości 200 tys. zł, w umowie kwota kredytu opiewała na 87.263,84 CHF, natomiast wypłacony rzeczywiście kredyt wyniósł 149.590 zł. W ten sposób w umowie nie została jednoznacznie określona kwota kredytu w PLN.
Wypłacona suma nie odpowiadała zaś kwocie kredytu, na który została zawarta umowa. Brak kwoty kredytu w złotówkach (czyli w walucie, w której kredyt został wypłacony i był spłacany) skutkował nieważnością całej umowy.
Dodatkowo sąd uznał, że bank naruszył dobre obyczaje wprowadzając kredytobiorców w błąd i prezentując kredyt denominowany jako tańszy od złotówkowego, a także ukrywając dodatkowy koszt w postaci spreadu walutowego.
